Hoewel het gebruik van water voor de uiterlijke verzorging en hygiëne altijd bij alle volken bekend was, lijkt het nemen van een bad voor plezier of als geneesmiddel vooral te zijn voorbehouden aan de meer ontwikkelde volken van Europa en Azië. In de oude geschriften wordt baden meestal genoemd als religieuze handeling of als middel om de vermoeidheid van de oorlog te verlichten. Toch was daarbij alleen het gebruik van koud water bekend.
Volgens de wet van Mozes was baden zelfs verplicht. In de Bijbel wordt het bad op verschillende plekken genoemd als genezing voor allerlei ziekten. De Joden werden als onrein beschouwd zolang ze de voorgeschreven wassingen niet hadden verricht, en mochten dan geen omgang met anderen hebben.
De Grieken namen het gebruik van baden over van de Egyptenaren, en openbare badhuizen werden een belangrijk onderdeel van hun steden. Veel vorsten probeerden het volk gunstig te stemmen door prachtige badhuizen te bouwen, waarvan de indrukwekkende resten nog steeds bewonderd worden. In Sparta werden baden strikt gereguleerd en aan wetten onderworpen. De Romeinen namen de Griekse badcultuur over en brachten deze tot grote bloei. Sommige badhuizen waren later zelfs zo prachtig, dat zij tot paleizen omgebouwd werden, waar de zonen van rijke families werden opgevoed.
Wie een koud bad neemt, merkt eerst een gevoel van koude, gevolgd door een plotseling opkomende warmte. Die warmte komt door de reactie van het lichaam, dat zich verzet tegen de kou. Dit verzet maakt het lichaam sterker, maar als iemand zwak is door ziekte of uitputting, is een koud bad af te raden. Wordt men na het bad slap of duizelig, of krijgt men hoofdpijn of pijn op de borst, dan is dat een teken dat het lichaam het bad niet verdraagt of dat men te lang is blijven baden.
Het beste koude bad is in zee of een rivier, omdat men daar in beweging blijft, wat de bloedsomloop stimuleert. Na het baden moet het lichaam goed drooggewreven worden met een ruwe doek.
Franklin zei eens dat het nooit te laat is om te leren zwemmen, en hij had gelijk. Het menselijk lichaam is lichter dan water, vooral door de holtes in de borstkas. Zelfs als de longen met water gevuld zijn, blijft het lichaam in zout water nog drijven. Wie zich rustig op de rug legt met de armen gespreid, kan blijven drijven en ademen, mits hij kalm blijft. Angst is de grootste vijand; wie in paniek om zich heen slaat, zinkt vaak onherroepelijk.
Daarom is het verstandig te leren zwemmen. Niet alleen is dit nuttig en gezond, het geeft ook vertrouwen en vrijheid bij het water. Een koud bad is bovendien bijzonder heilzaam omdat het spieren en zenuwen versterkt. Toch moeten enkele regels in acht worden genomen: duik niet met het hoofd eerst, ga niet in te koud of te warm water, vermijd gevaarlijke rivieren en meren, en wacht tot het water enigszins door de zon is verwarmd.
Kramp is gevaarlijk in het water. Wie erdoor wordt getroffen, moet proberen met krachtige bewegingen het getroffen lichaamsdeel boven water te krijgen. Helpt dit niet, dan is het zaak rustig op de rug te blijven drijven. Wrijven met een ruwe doek voor het baden helpt kramp te voorkomen.
Hoe bedreven iemand ook is in zwemmen, toch verdrinken velen omdat ze bij een val in het water schrikken en in paniek raken. Wie echter kalm blijft, het lichaam in de juiste houding brengt en niet vecht tegen het water, kan blijven drijven tot hulp arriveert.
Nieuw Nederlandsch Magazijn, 1847, pagina 141-142.
Klik of tik hier voor de bijbehorende blogpost.