Het Nederlandsch Magazijn schrijft in 1841 over een wonderlijk bouwsel, de hellende toren van Pisa. De schrijver is onder de indruk.
Deze toren bekleedt door den ouderdom, sierlijken vorm, den marmer-rijkdom en voornamelijk door de buitengewone overhelling, eene eerste plaats onder de meest beroemde bouwgewrochten van Italië.
Maar het meest bijzondere is toch wel zijn stand.
Deze toren van Pisa is hoofdzakelijk door den hellenden stand vermaard, en de reiziger, die voor het eerst dit gebouw bij het naderen aan de stad gewaar wordt, staat op het hoogste verbaasd bij het zien van eene massa steen, die als het ware zonder steun als in de lucht zweeft, zonder reeds lang omgestort te zijn.
De vraag is: staat de toren per ongeluk scheef, of was het de bedoeling?
Sommigen, en hieronder behoort de geleerde Arnold, die een werk over de natuurkunde geschreven heeft, zijn van gevoelen, dat men denzelven in dien stand gebouwd heeft, om daardoor de verwondering of de vrees bij den beschouwer op te wekken, en ter staving daarvan, haalt men nog vele andere gebouwen tot voorbeeld aan, welke op dezelfde wijze en nog hellender gebouwd zijn geworden.
Er blijkt nog een andere, opvallende theorie te zijn over het hellende bouwwerk. De bouwmeester zou zelf een kromme rug hebben gehad…
Voor het overige vindt het gevoelen van Arnold ook nog ondersteuning door anderen en hieromtrent is het merkwaardig dat Lord Baltimore in eene der voorsteden van Pisa een opschrift gevonden heeft, volgens hetwelk de toren noodzakelijk in dien hellenden stand gebouwd moet zijn, daar de bouwmeester denzelven naar den vorm van deszelfs gebogen rug gebouwd heeft.
Daar kun je uiteraard vraagtekens bij zetten, maar toch…
Dewijl het nu wel geen voldingend bewijs is, dat een misvormde bouwmeester een even vreemd gevormd gebouw zou vervaardigen, als het ware om met zijne eigene gedaante den spot te drijven, zoo is het nogtans merkwaardig, dat het jaartal van dit opschrift met den tijd van bouwing overeenstemt, en dus uit dienzelfden tijd afkomstig schijnt.
Nederlandsch Magazijn, 1841, pagina’s 281-282.
Lees hier de volledige tekst van het artikel.
Tegenwoordig bestaat er overeenstemming over het feit dat het aanvankelijk niet de bedoeling was dat de toren scheef zou komen te staan. Oorzaak van het hellen: de zachte ondergrond. Die blijkt echter ook voordelen te hebben bij aardbevingen. Zie het artikel daarover bij de New Scientist.
New Scientist: Waarom de Toren van Pisa niet omvalt bij een aardbeving
Het Klokhuis maakte enkele jaren geleden een leuk en informatief filmpje over de toren.
